Παράγοντες Ανδρικής & Γυναικείας Υπογονιμότητας: Η γνώση προλαμβάνει!

Γονιμότητα & Υπογονιμότητα

Δρ Εύη Βογιατζή, Γενετίστρια - Κλινικός Εμβρυολόγος

Γονιμότητα & Υπογονιμότητα

Η φροντίδα της γονιμότητας περιλαμβάνει την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία της υπογονιμότητας.

Η αναπαραγωγή επιτυγχάνεται φυσιολογικά με την ελεύθερη και συστηματική σεξουαλική επαφή, όπου ανάλογα με την ηλικία και την αναπαραγωγική δυναμική του ζεύγους η πιθανότητα φυσικής σύλληψης κυμαίνεται κατά το βέλτιστο μεταξύ 20-37% στους τρείς πρώτους μήνες προσπάθειας. Σύμφωνα με την ηλικία της γυναίκας και ενδεικτικά τα ποσοστά αυτά διαμορφώνονται στα 30 έτη στο 20%, ενώ κατά τα 40 έτη το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 5%.

Η επιτυχής αναπαραγωγή αποτελεί μια σύνθετη και πολυπαραγοντική βιολογική διαδικασία με την οποία πραγματοποιείται η συνένωση των δύο γενετικών υλικών ώστε να προκύψει ένας γενετικά νέος οργανισμός. Στα κρίσιμα αρχικά στάδια η διαδικασία της τεκνοποίησης προϋποθέτει:

Σημαντικός παράγοντας για την επιτυχή ολοκλήρωση των παραπάνω διαδικασιών αποτελεί η γονιμότητα, μια δυναμική κατάσταση με τρία αλληλένδετα επίπεδα οργάνωσης:

Η γονιμότητα πέραν της  βιολογικής της υπόστασης, εξαρτάται και από εξωγενείς παράγοντες όπως, το περιβάλλον, η διατροφή, ο τρόπος ζωής, η σεξουαλική συμπεριφορά, ο συγχρονισμός των επαφών, οι πολιτισμικές- κοινωνικές- και θρησκευτικές πεποιθήσεις, η οικονομική και κοινωνική κατάσταση και η συναισθηματική διακύμανση.

Υπογονιμότητα & Αίτια

Υπογονιμότητα & Αίτια

Τα αίτια της υπογονιμότητας ανευρίσκονται σε πολλαπλούς και συχνά συνδυαστικούς παράγοντες.

ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ
Name
Age
Phone
Ανδρικός Παράγοντας
30-50%
Σαλπιγγικός Παράγοντας
25-30%
Διαταραχές Ωοθηκικής λειτουργίας
10-50%
Ενδομητρίωση
10-20%
Ανεξήγητη Υπογονιμότητα
20-30%

RCOG, 2004; Bhattacharya et al, 2009; Mascarenhas et al, 2012

Ανδρική υπογονιμότητα

Ο ανδρικός παράγοντας αποδίδεται κυρίως σε μεμονωμένες και συνδυαστικές διαταραχές των παραμέτρων σπέρματος (ολιγοζωοσπερμία, ασθενοζωοσπερμία, τερατοζωοσπερμία), σε απουσία σπερματοζωαρίων κατά την εκσπερμάτιση (αζωοσπερμία) και σε δυσλειτουργίες της στύσης και της εκσπερμάτισης. Αξιολογείται με την ίδια σημαντικότητα και η λειτουργική ικανότητα των σπερματοζωαρίων και η ακεραιότητα του γενετικού υλικού που φέρουν.

Οι βασικές αιτίες που οδηγούν σε ανδρική υπογονιμότητα είναι:

Γυναικεία υπογονιμότητα

Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα είναι ένα φυσιολογικά πολύπλοκο σύστημα καθώς εκτός από τη συμβολή του γενετικού υλικού του ατόμου (ωάριο), «φιλοξενεί και περιθάλπει» την αλληλεπίδραση των γαμετών (σπερματοζωαρίων και ωαρίων), τη γονιμοποίηση και την κύηση.

Τα κύρια αίτια που εντοπίζονται στο γυναικείο παράγοντα υπογονιμότητας είναι τα εξής:

Ο παράγοντας της ηλικίας και του τρόπου ζωής

Η γονιμότητα μειώνεται με την πάροδο του χρόνου και αυτό είναι εμφανές τόσο στο γυναικείο όσο και στο ανδρικό φύλο. Το αναπαραγωγικό χρονοδιάγραμμα έχει παραταθεί σημαντικά και ειδικότερα στις αναπτυγμένες χώρες λόγω της επιδίωξης της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής αποκατάστασης που έχει ως αποτέλεσμα πολλά ζευγάρια επιλέγουν να καθυστερήσουν την τεκνοποίηση.

Στους άνδρες τα επίπεδα τεστοστερόνης μειώνονται προοδευτικά μετά την ηλικία των 35 ετών, με τις παραμέτρους του σπέρματος να επηρεάζονται αρνητικά ως προς τον όγκο, τη συγκέντρωση, την κινητικότητα και τη μορφολογία. Μετά την ηλικία των 40 ετών παρατηρείται αυξημένο ποσοστό βλάβης στο DNA που φέρουν τα σπερματοζωάρια, μείωση της κινητικότητας (~40%) και της βιωσιμότητας του σπέρματος (~50%).

Αντίστοιχα, ενώ οι γυναίκες γεννιούνται με ένα σημαντικό απόθεμα ωαρίων, από αυτά τελικά θα ωριμάσουν μόνον τα 400 με 500. Με την αύξηση της ηλικίας αυξάνεται παράλληλα και ο χρόνος που απαιτείται για την επίτευξη εγκυμοσύνης λόγω της διαφοροποίησης της ενδοκρινολογικής και αναπαραγωγικής λειτουργίας, αλλά και της συχνότερης εμφάνισης ανευπλοειδιών στο ωάριο.

Οι παράγοντες του τρόπου ζωής όπως, το σωματικό βάρος, η άσκηση, το ψυχολογικό άγχος, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης, ναρκωτικών ουσιών, ορισμένα φαρμάκων, η περιβαλλοντική και επαγγελματική έκθεση σε ακτινολοβολία, η αυξημένη θερμοκρασία, χημικοί και βλαπτικοί παράγοντες μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη γονιμότητα. Κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές είναι τροποποιήσιμες όπως και η προληπτική φροντίδα που μπορεί να αποδειχθεί ευεργετική. Οι εξατομικευμένες συμβουλές μπορούν να επιφέρουν θετικές αλλαγές και να βελτιώσουν τις πιθανότητές τους για εγκυμοσύνη.

Βιβλιογραφικές αναφορές
  1. American Society of Reproductive Medicine. Infertility: An Overview. Patient Information Series 2012 (http://www.fertilityanswers.com/wp-content/uploads/2016/04/infertility-an-overview-booklet.pdf).
  2. World Health Organization (WHO). International Classification of Diseases, 11th Revision (ICD-11) Geneva: WHO 2018.
  3. Mascarenhas MN, Flaxman SR, Boerma T, et al. National, regional, and global trends in infertility prevalence since 1990: a systematic analysis of 277 health surveys. PLoS Med 2012;9(12):e1001356. doi: 10.1371/journal.pmed.1001356 [published Online First: 2012/12/29]
  4. Boivin J, Bunting L, Collins JA, et al. International estimates of infertility prevalence and treatment-seeking: potential need and demand for infertility medical care. Human reproduction (Oxford, England) 2007;22(6):1506-12. doi: 10.1093/humrep/dem046 [published Online First: 2007/03/23]
  5. Bhattacharya S, Maheshwari A, Mollison J. Factors associated with failed treatment: an analysis of 121,744 women embarking on their first IVF cycles. PLoS One 2013;8(12):e82249.
  6. Mascarenhas MN, Flaxman SR, Boerma T, et al. National, regional, and global trends in infertility prevalence since 1990: a systematic analysis of 277 health surveys. PLoS Med 2012;9(12):e1001356.
  7. Practice Committee of the ASRM – American Society for Reproductive Medicine. Report on optimal evaluation of the infertile male. Fertil Steril 2006a; 86: S111-4.

ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΤΟ

Facebook
Twitter
LinkedIn